Αποσπάσματα
από το βιβλίο Από το χάος στο φως
Κούραση & Αγάπη
Μια ανήσυχη και με πνευματικές ανησυχίες νεαρή κοπέλα ήρθε να μιλήσουμε : «Πάτερ, νιώθω πως δεν αγαπώ κανέναν. Ακόμα και με τον άνδρα μου, ώρες ώρες τον σιχαίνομαι, ενώ το παιδί μου με πνίγει. Στενοχωριέμαι με τα χάλια μου και την πορεία μου. Τι να κάνω για να ζήσω την αγάπη;»
«Παιδί μου, μόνη σου έδωσες τη λύση» της είπα. «Ζήσε την αγάπη, που δεν είναι άλλος από τον Ιησού Χριστό. Όσο πλησιάζεις τον Χριστό, που είναι η πηγή της αγάπης, θα σου δώσει τη Χάρη Του και τότε θα μπορείς να αγαπάς και Αυτόν, αλλά και όλο τον κόσμο. Σε αυτήν όμως τη φάση πρέπει να κάνεις κάτι για να τραβήξεις την προσοχή του Χριστού. Και αυτό που περνάει τώρα από το χέρι σου είναι να κουράζεσαι για τους ανθρώπους. Η αγάπη είναι το επιστέγασμα, η σκεπή, το τέλος. Εσύ όμως οφείλεις να ξεκινήσεις από τα θεμέλια και μετά να φτάσεις στη σκεπή. Και θεμέλια είναι ο κόπος. Δεν μπορείς να αγαπήσεις τους ανθρώπους; Κουράσου για τους ανθρώπους. Έτσι συγκινείς τον Θεό και θα στείλει την αγάπη Του για να νιώσεις το άνοιγμα της ψυχής σου προς όλους».
Πάντως είναι μαρτύριο να σε αγαπάει κάποιος πάρα πολύ και να μην μπορείς να ανταποκριθείς στην αγάπη του, να είσαι κλειδωμένος και μπλοκαρισμένος μέσα στο εγώ σου. Κάπως έτσι συμβαίνει με τους ανθρώπους και τον Θεό. Αυτό το νιώθουν και οι άγιοί μας. Πονούν γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν όσο θέλουν στην αγάπη του Θεού. Βλέπουν πώς λειτουργεί ο Δημιουργός τους και συγκινούνται. Όσο ο άνθρωπος γυρνάει την πλάτη του σε Εκείνον, τόσο αυξάνει ο πόνος και η αγωνία του Θεού για το πλάσμα Του. Καμία σχέση δηλαδή με τις συνήθεις ανθρώπινες συμπεριφορές, που όταν αγαπάς κάποιον και αυτός σε περιφρονεί, τότε αγριεύεις, ζηλεύεις, θυμώνεις, τα σπας όλα, μελαγχολείς. Ο Θεός δίνεται ακόμη περισσότερο, όσο εσύ Τον διώχνεις από τη ζωή σου. Μας αγαπά μανιακώς!
Οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες
Όλοι οι άνθρωποι, από τον πιο μεγάλο μεγιστάνα μέχρι τον ρακένδυτο ζητιάνο, ζητάμε κάτι από το περιβάλλον μας, το οποίο δεν το έχουμε και το ποθούμε. Άλλος ζητά γυναίκα, άλλος παιδιά, άλλος υγεία, άλλος περιουσία, άλλος ψυχής ισορροπία, άλλος ταξίδια και άλλος άλλα αντ’ άλλων. Κάποιοι, όμως, ελάχιστοι και εκλεκτοί, ζητούν τον Θεό, ο οποίος μπορεί εύκολα να προσφέρει όλα τα παραπάνω, αλλά και τίποτα από αυτά, χωρίς να νιώθουν «οι εκζητούντες Αυτόν» πως στερούνται «παντός αγαθού». Η αναζήτηση του Χριστού δίνει χαρά, ζωντάνια, πνοή, δύναμη, ορμή αγάπης, πόθο ερωτικό, ελευθερία από γήινες προσκολλήσεις. Το Άγιο Πνεύμα προσφέρει τη βαθιά παρηγοριά της ψυχής μας. Οι άλλες αναζητήσεις φέρνουν στεναχώριες, πίκρες, συγκρούσεις, ταραχές, νευρικά ξεσπάσματα. Και βέβαια, και τα άλλα ποθούμενα να κατακτηθούν, δεν θα μας κάνουν χαρούμενους, διότι θα προκύψουν νέα, αλλά και τα υπάρχοντα θα μας πληγώνουν. Η αναζήτηση του Θεού φέρνει την πληρότητα της παρουσίας Του στην καρδιά μας, που είναι πληγωμένη από την αγάπη Του, στάζει μέλι θείων αγαθών, από τα οποία όσοι γεύονται νιώθουν τη θεία μακαριότητα.
Όταν ο π. Πορφύριος έλεγε «αγαπήσατε τον Χριστόν και μηδέν προτιμήσατε της αγάπης Αυτού», το φώναζε για να καταστήσει τη ζωή μας χαρούμενη. Και αυτό διότι, όποιος προτιμά τον Χριστό λυτρώνεται. Όποιος όμως προτιμά όλα τα άλλα, άνευ του Χριστού, ζει δίχως νόημα και αξία. Όλα τα χαμένα, φθαρτά παιχνιδάκια του περαστικού αυτού κόσμου, με τον Χριστό καθίστανται εργαλεία που συμβάλλουν στην αύξηση της αγάπης, στο πλάτεμα της καρδιάς, στην ενότητα.
"Η ευτυχία"
Όλος ο κόσμος ποθεί την ευτυχία αλλά δεν μπορεί να φανταστεί πόσο κοντά του βρίσκεται. Η ευτυχία κρύβεται εκεί που δεν το περιμένει. Η ευτυχία μας αυξάνεται όσο αυξάνεται η προσφορά μας και ελαττώνεται η προσδοκία μας. Δεν υπάρχει πιο ευτυχισμένος άνθρωπος από τον ανιδιοτελή. Συγγενεύει με την πανέμορφη φύση, που όλο δίνει και ελάχιστα λαμβάνει. Τι όμορφο να ανακουφίζεις ανθρώπους χωρίς να ζητάς τίποτα από αυτούς! Το λαμπερό τους πρόσωπο, το ευχαριστώ τους, η αγαλλίασή τους είναι τα καλύτερα δώρα που μπορούν να προσφέρουν στον ευεργέτη τους. Και πόσο χαίρεται ο ευεργέτης όταν νιώθει πως έδωσε χαρά σε έναν βασανισμένο!
Αν ήμουν ψυχίατρος, μία συνταγή θα έδινα στους καταθλιπτικούς ασθενείς μου : λειτουργήστε ανιδιοτελώς, δημιουργήστε με μεράκι, προσφέρετε χωρίς ανταλλάγματα και η ψυχή σας θα ζει την παραδείσια μακαριότητα.
Δεν μπορείς να αγαπήσεις τους ανθρώπους; Κουράσου για τους ανθρώπους. Έτσι συγκινείς τον Θεό και θα στείλει την αγάπη Του για να νιώσεις το άνοιγμα της ψυχής σου προς όλους».
Πάντως είναι μαρτύριο να σε αγαπάει κάποιος πάρα πολύ και να μην μπορείς να ανταποκριθείς στην αγάπη του, να είσαι κλειδωμένος και μπλοκαρισμένος μέσα στο εγώ σου. Κάπως έτσι συμβαίνει με τους ανθρώπους και τον Θεό. Αυτό το νιώθουν και οι άγιοί μας. Πονούν γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν όσο θέλουν στην αγάπη του Θεού. Βλέπουν πώς λειτουργεί ο Δημιουργός τους και συγκινούνται. Όσο ο άνθρωπος γυρνάει την πλάτη του σε Εκείνον, τόσο αυξάνει ο πόνος και η αγωνία του Θεού για το πλάσμα Του. Καμία σχέση δηλαδή με τις συνήθεις ανθρώπινες συμπεριφορές, που όταν αγαπάς κάποιον και αυτός σε περιφρονεί, τότε αγριεύεις, ζηλεύεις, θυμώνεις, τα σπας όλα, μελαγχολείς. Ο Θεός δίνεται ακόμη περισσότερο, όσο εσύ Τον διώχνεις από τη ζωή σου. Μας αγαπά μανιακώς!
Αρχιμ. Αρσενίου Κωτσόπουλου, «Από το Χάος στο Φως», Αθήνα 2012, σελ. 5
''Μ'αρέσει να είμαι αγγελούδι. Πρέπει να έχω χαρά. Θέλω να είμαι αγνός. Γιατί τα παιδάκια έχουν χαρά; Γιατί είναι αγνά. Έλεγα: Άν έχω αγνότητα, θα έχω και χαρά. Γι'αυτό επιθυμούσα διακαώς να ξαναγεννηθώ..'' Σταλαγματιές σοφίας - Αποφθεύγματα του π. Γεωργίου
Ἦρθε νά ἐξομολογηθεῖ μία κοπέλα : «Πάτερ, μέ γοήτευσε ἕνας ὡραῖος ἠθοποιός στήν τηλεόραση. Εἶναι ἁμαρτία; Εἶμαι παντρεμένη». «Παιδί μου», τῆς εἶπα, «τό ἡλιοβασίλεμα σέ γοητεύει;» «Ναί, πάτερ». «Ἔ, εἶναι ἁμαρτία; Τό δάσος σέ γοητεύει;» «Ναί, πάτερ». «Ἔ, εἶναι ἁμαρτία; Μιά ἤρεμη λίμνη σέ γοητεύει. Εἶναι ἁμαρτία;» «Ὄχι, πάτερ μου». «Ἑπομένως, παιδί μου, ὅ,τι μας γοητεύει καί μᾶς προκαλεῖ θαυμασμό καί ἐνθουσιασμό δέν εἶναι ἁμαρτία. Ὅταν ὅμως ἐπιθυμήσεις νά ἀπολαμβάνεις τό ἡλιοβασίλεμα μόνο ἐσύ καί τό θεωρήσεις δικό σου, αὐτό εἶναι ἁμαρτία… Ἄν θέλεις τό δάσος μόνο γιά σένα καί βέβαια εἶναι ἁμαρτία. Κατ’ ἐπέκταση, ἀκόμη καί στό σπίτι σου, ὄταν διεκδικήσεις κάτι ὡς ἀνῆκον σέ ἐσένα μόνο καί πεῖς λόγου χάρη «αὐτή ἡ καρέκλα εἶναι δική μου» καί ὄχι «δική μας», ναί, αὐτό εἶναι ἁμαρτία. Διότι ἔτσι ξεκινοῦν οἱ ἔριδες καί οἱ διεκδικήσεις πού διασποῦν τήν ἀγαπητική ἑνότητα μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Τελικά μία εἶναι ἡ ἁμαρτία : ἡ κτητικότητα, πίσω ἀπό τήν ὁποία κρύβεται ὁ ἐγωισμός. Καί βέβαια, ἄν ἐκεῖνο τόν ἠθοποιό τόν θέλεις ἀποκλειστικά γιά σένα, εἶναι ἁμαρτία. Διότι, προκειμένου νά κερδίσεις αὐτό πού μέ κτητικότητα ἐπιθυμεῖς, καθίστασαι ἕτοιμος νά χρησιμοποιήσεις θεμιτούς καί ἀθέμιτους τρόπους (π.χ. μαγεία). Ἀρχίζεις νά ζηλεύεις ὅταν ὁ ἄλλος δέν σοῦ δίνει σημασία, ἐχθρεύεσαι ὅλους ὅσους «τόν ἀπολαμβάνουν» δίχως ἐσύ νά μετέχεις κ.λ.π. Τώρα ἴσως σου δημιουργήθηκε ἡ ἀπορία : «καί τόν δικό μου ἄνδρα νά τόν ἀπολαμβάνουν ὅλοι;» Γιατί ὄχι; Ὅταν ἔχεις φτάσει σέ κατάσταση ἐλευθερίας καί θείας ἀγάπης, θέλεις νά τόν χαίρονται ὅλοι, νά τόν θαυμάζουν ὅλοι, νά ὠφελοῦνται ὅλοι ἀπό αὐτόν. Ὄχι νά ἀσελγοῦν μέ αὐτόν καί ἔτσι νά φθείρονται, ἀπλῶς νά τόν ἀπολαμβάνουν καί νά ὠφελοῦνται. Αὐτό εἶναι ἀγάπη…
Θυμᾶμαι τόν π. Πορφύριο πού ἔλεγε πώς ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀγαπήσει τόν Χριστό, θέλει νά μιλᾶ γιά Αὐτόν, θέλει ὅλους κοντά στόν Χριστό, νά χαίρονται μαζί Του («Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν», Ἐκδ. Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτήρος, Μήλεσι Ἀττικῆς). Ὅταν ἀγαπᾶς, δέν μπορεῖς νά χαίρεσαι κάτι μόνος. Θέλεις νά τό μοιράζεσαι μέ ὅλους. Ὁ Χριστός ἀνήκει σέ ὅλους τους ἀνθρώπους, ἦρθε στόν κόσμο γιά νά σώσει ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος. Ὁμοίως κάθε ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ ἀνήκει στόν Θεό καί σέ ὅλους. Δέν μπορεῖ νά τόν διεκδικεῖ κανείς γιά «πάρτη του». Ὅταν ὁ Χριστός ἔλεγε πώς «ἐχθροί του ἀνθρώπου εἶναι οἱ οἰκεῖοι αὐτοῦ» (Μάτθ. ι’ 36-37), θέλησε νά καταδείξει πώς κάθε προσπάθεια ἐγκλωβισμοῦ μας μέσα στούς λίγους δικούς μας, οἱ ὁποῖοι διεκδικοῦν ἀποκλειστικότητες, πρωτοκαθεδρίες, τό ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον μας κ.λ.π., εἶναι θανατηφόρες καί ὁδηγοῦν σέ ἀποτυχία κάθε προσπάθεια συμμετοχῆς στήν θεία Παναγάπη. Κανείς ἅγιος δέν ἐγκλωβίστηκε στούς λίγους δικούς του, μά μέσα ἀπό αὐτούς ἅπλωσε τήν ἀγάπη του στόν κάθε πάσχοντα ἄνθρωπο…
Δυστυχῶς ἡ ἀνθρωπότητα πορεύεται παγιδευμένη ἐν μέσῳ μιᾶς μεγάλης πλάνης, ἡ ὁποία τῆς ἔχει στερέψει κάθε ἴχνος χαρᾶς. Ταύτισε τό σταυρό μέ τόν στόχο, τά βάσανα μέ τήν προοπτική. Στόχος τοῦ Χριστοῦ δέν ἦταν ὁ Σταυρός, ἀλλά ἡ διά τοῦ Σταυροῦ ἔξοδος τῶν ψυχῶν ἀπό τόν Ἅδη. «Ἰδού γάρ ἦλθε διά τοῦ Σαυροῦ χαρά ἐν ὄλῳ τῷ κόσμῳ». Ἄν λ.χ. στόχος τῆς ζωῆς σου εἶναι νά ἀποκτήσεις μία γυναίκα καί ἕνα παιδί κι ὁ στόχος σου ἐπιτευχθεῖ, στήν πορεία ὅμως ἡ γυναίκα σου, σοῦ κάνει τή ζωή δύσκολη καί τό παιδί σου ἀλητεύει, τότε θά «μπουκώσεις» μέσα στό σταυρό σου. Κι αὐτό γιατί ταύτισες τό σταυρό μέ τήν προοπτική σου. Μά, διά μέσου τῆς δύσκολης γυναικός σου καί τῶν ταπεινώσεων πού σου προκαλεῖ τό παιδί σου, συγκεντρώνεις ἀρετές, τίς ὁποῖες καλεῖσαι νά ἁπλώσεις πρός ὅλους τους ἀνθρώπους γιά νά συνδράμεις στήν λύτρωσή τους ἀπό τά δεσμά τοῦ Ἅδη. Τότε δίνεις χαρά καί παίρνεις χαρά ἀνείπωτη, ἐνῶ παράλληλα ἐπιτυγχάνεις τό σκοπό τῆς ὑπάρξεώς σου, ὁ ὁποῖος εἶναι νά εἶσαι πηγή ζωῆς, ὅπως ὁ ἥλιος, τά δέντρα, τά σύννεφα, ἡ βροχή, ὁ ἀέρας, ἡ γῆ. Ὅπως κάθε κομμάτι τῆς φύσεως, μέρος τῆς ὁποίας εἶσαι κι ἐσύ…
«Ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλόν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχήν ἐκ θανάτου καί καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Ἰακ. ε΄, 20). Ἔτσι ἀποκτᾶ νόημα ἡ ζωή πάντων, ἀκόμη καί τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ, τοῦ ἀναπήρου, αὐτοῦ πού βρίσκεται καθηλωμένος στό κρεβάτι, ὅπως ἡ Ἁγία Ματρώνα ἡ Ρωσίδα, ἡ ὁποία παρόλο πού ἦταν ἀόμματη καί εἶχε ἀτροφικά ἄκρα κατέστη ἡ μεγάλη παρηγοριά τοῦ Ρωσικοῦ λαοῦ στά χρόνια της ἀθεΐας μέ τά προφητικά λόγιάς της, τά θαύματά της καί τή δυνατή προσευχή της».
Αὐτά εἶπα στήν κοπέλα κι ἐκείνη ἀποχώρησε σκεπτόμενη μέ προβληματισμό ὅσα ἄκουσε.
Κούραση & Αγάπη
Μια ανήσυχη και με πνευματικές ανησυχίες νεαρή κοπέλα ήρθε να μιλήσουμε : «Πάτερ, νιώθω πως δεν αγαπώ κανέναν. Ακόμα και με τον άνδρα μου, ώρες ώρες τον σιχαίνομαι, ενώ το παιδί μου με πνίγει. Στενοχωριέμαι με τα χάλια μου και την πορεία μου. Τι να κάνω για να ζήσω την αγάπη;»
«Παιδί μου, μόνη σου έδωσες τη λύση» της είπα. «Ζήσε την αγάπη, που δεν είναι άλλος από τον Ιησού Χριστό. Όσο πλησιάζεις τον Χριστό, που είναι η πηγή της αγάπης, θα σου δώσει τη Χάρη Του και τότε θα μπορείς να αγαπάς και Αυτόν, αλλά και όλο τον κόσμο. Σε αυτήν όμως τη φάση πρέπει να κάνεις κάτι για να τραβήξεις την προσοχή του Χριστού. Και αυτό που περνάει τώρα από το χέρι σου είναι να κουράζεσαι για τους ανθρώπους. Η αγάπη είναι το επιστέγασμα, η σκεπή, το τέλος. Εσύ όμως οφείλεις να ξεκινήσεις από τα θεμέλια και μετά να φτάσεις στη σκεπή. Και θεμέλια είναι ο κόπος. Δεν μπορείς να αγαπήσεις τους ανθρώπους; Κουράσου για τους ανθρώπους. Έτσι συγκινείς τον Θεό και θα στείλει την αγάπη Του για να νιώσεις το άνοιγμα της ψυχής σου προς όλους».
Πάντως είναι μαρτύριο να σε αγαπάει κάποιος πάρα πολύ και να μην μπορείς να ανταποκριθείς στην αγάπη του, να είσαι κλειδωμένος και μπλοκαρισμένος μέσα στο εγώ σου. Κάπως έτσι συμβαίνει με τους ανθρώπους και τον Θεό. Αυτό το νιώθουν και οι άγιοί μας. Πονούν γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν όσο θέλουν στην αγάπη του Θεού. Βλέπουν πώς λειτουργεί ο Δημιουργός τους και συγκινούνται. Όσο ο άνθρωπος γυρνάει την πλάτη του σε Εκείνον, τόσο αυξάνει ο πόνος και η αγωνία του Θεού για το πλάσμα Του. Καμία σχέση δηλαδή με τις συνήθεις ανθρώπινες συμπεριφορές, που όταν αγαπάς κάποιον και αυτός σε περιφρονεί, τότε αγριεύεις, ζηλεύεις, θυμώνεις, τα σπας όλα, μελαγχολείς. Ο Θεός δίνεται ακόμη περισσότερο, όσο εσύ Τον διώχνεις από τη ζωή σου. Μας αγαπά μανιακώς!
Αρχιμ. Αρσενίου Κωτσόπουλου, «Από το Χάος στο Φως», Αθήνα 2012, σελ. 56-57
"Ἵνα Ὦσιν Ἕν" - Τό πνεῦμα τῆς ἑνότητας στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία (Λόγοι π. Γεωργίου)
Ὁ π. Πορφύριος ἤθελε τό «ἵνα ὦσιν ἕν» μέ τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἁγνό και ἀνιδιοτελές, ὄχι μέ τό μπερδεμένο πνεῦμα τοῦ κόσμου – καί βέβαια, ἀφοῦ ἔχουμε πρῶτα καθαριστεῖ ἀπό τά βασικά πάθη. Κάποτε, γιά παράδειγμα, τοῦ εἶπαν : «Γέροντα, δύο μοναχοί ζοῦν στό τάδε μέρος πολύ καλά, ἁρμονικά». Χαμογέλασε λέγοντας : «Ταίριαξαν τά πάθη τους». Στήν ἱστορία τοῦ μοναχισμοῦ ὅποτε ὑπῆρχε ἕνα ἄτομο μέ ἰδιαιτερότητες καί δέν προσαρμοζόταν στό πρόγραμμα τῆς μονῆς ἤ τό ἀπομόνωναν ἤ τό ἔδιωχναν σάν ξένο σῶμα. Ἀντιθέτως, ὁ π. Πορφύριος ἐπιδίωκε νά ἔχει τέτοια ἄτομα στό περιβάλλον του, διότι προσωπικά ὁ ἴδιος εἶχε μεγάλο ὄφελος ἀλλά καί ἡ συνοδεία του. Τά ἄτομα μέ τίς ἀντιθέσεις τους καλλιεργοῦν σέ μεγάλο βαθμό τήν ἁγία ταπείνωση. Τά ἀντίθετα πράγματα εἶναι τό μεγάλο μυστικό γιά νά ἀποκτήσουμε τήν ἁγία ταπείνωση.
Τό πνεῦμα τοῦ π. Πορφυρίου ἦταν ἀκριβῶς ἀντίθετο ἀπό αὐτό τῆς ἐποχῆς μας, τό ὀργανωσιακό καί τῆς παγκοσμιοποίησης. Ἡ ἐποχή μας συνθλίβει τήν ἐλευθερία καί τήν προσωπικότητα τοῦ ἀτόμου, πού εἶναι ἡ βασική ἀρχή τῆς δημιουργίας τῶν ὄντων, δηλαδή τοῦ ἀγγελικοῦ κόσμου και τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅταν ὁ Γέροντας ἔβλεπε ὅτι πᾶμε νά ἐνωθοῦμε μέσα ἀπό τά πάθη μας, τό ἀντιλαμβανόταν μέ τό βυθοσκόπιό του καί ἀμέσως ξεκινοῦσε τή δουλειά, μέ ἕναν πρωτάκουστο τρόπο γιά μᾶς, ἀλλά πολύ γνωστό τρόπο γιά τόν Θεό καί τούς ἁγίους Του, πού ἦταν πραγματικοί ἰατροί τῶν ψυχῶν. Προκαλοῦσε ὁ ἴδιος τή σύγχυση, ὥστε νά διαλύσει ἀμέσως τή φιλία πού δέν ἦταν κατά Θεόν, ἀλλά κατά κόσμον. «Ἡ φιλία τοῦ κόσμου ἔχθρα τοῦ Θεοῦ ἐστί» (Ἰακ. δ’, 4). Στόν πύργο τῆς Βαβέλ συνέβη τό ἴδιο. Οἱ ἄνθρωποι εἶχαν ἐνωθεῖ ὄχι γιά νά ἀγαπήσουν τόν Θεό, ἀλλά γιά νά ἀποφύγουν μέ τή δική τους δύναμη τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Αὐτό τούς ὁδήγησε στή σύγχυση. Αὐτή διαίρεσε τούς ἀνθρώπους, γι’ αὐτό καί ὁ τόπος ἐκεῖ ὀνομάστηκε Βαβέλ, δηλαδή τόπος τῆς σύγχυσης. Μήπως σήμερα δέν ζοῦμε τή σύγχυση τῆς Βαβέλ, ἐνῶ ὑπάρχει ὁ ἄμεσος κίνδυνος νά ἐμφανιστεῖ ὁ διάβολος σάν εἰρηνοποιός (παγκοσμιοποίηση, ἀντίχριστος); Καί στόν Παράδεισο ὁ διάβολος ἔνωσε τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα μέ πονηρία. Ἀντιθέτως, ὁ Θεός τούς ἕνωσε μέ τήν ἀγαθότητά Του καί τήν ἐλευθερία Του. Στήν Κλίμακα τοῦ ἁγίου Ἰωάννη ἀναφέρεται σέ κάποιο κεφάλαιο πώς ἕνας πολύ διακριτικός Γέροντας ἔβαζε «φιτιλιές» μεταξύ δύο ἀδελφῶν γιά νά συγκρούονται, νά τσακώνονται, νά βγαίνουν τά πάθη, νά τά γνωρίζουν, νά ταπεινώνονται καί μετά νά ἀγωνίζονται γιά τό πρόβλημά τους φιλότιμα. Ἔτσι, ἔπειτα ἀπό πολλή δουλειά, κόπο καί χρόνο σιγά σιγά θά ἀγαπιοῦνταν καί θά ἔχτιζαν τήν ψυχή τους πάνω στό βράχο πού εἶναι ὁ Χριστός, κι ὄχι πάνω στήν ἄμμο πού εἶναι ὁ διάβολος.
Τό «διαίρει καί βασίλευε» εἶναι μία τακτική πού ἔχει περάσει στόν κόσμο ἀρνητικά, ἀλλά δέν γνωρίζει κανείς ὅτι αὐτή μπορεῖ νά λειτουργήσει καί μέ τρόπο θετικό : γιά να βασιλεύει πραγματικά ὁ Θεός καί οἱ ἅγιοί Του. Γιά παράδειγμα, ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἕνας τόπος πού φθονεῖται πολύ, ἐξαιτίας τῶν μεγάλων χαρισμάτων πού ἔχει ὁ λαός της. Τοῦ δυνατοῦ μας μυαλοῦ καί τῆς ἀγαπητικῆς μας καρδιᾶς, ὡς μεσογειακός λαός πού εἴμαστε. Ἡ ἱστορία ἀπέδειξε ὅτι ἡ Ἑλλάδα δέν ἔπρεπε νά ὑπάρχει σάν ἔθνος. Ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων ἔζησε μέσα στούς πολέμους, ἐξαιτίας πάλι τῆς γεωγραφικῆς της θέσης, τῆς ὀμορφιᾶς της, τῶν γραμμάτων, τῶν τεχνῶν, τῶν ἐπιστημῶν. Ὅλα αὐτά προκάλεσαν μέσα στήν ἱστορία τό φθόνο τῶν γύρω λαῶν κι ἐνῶ πάντοτε ἤθελαν νά τήν κατασπαράξουν, αὐτή συνέχισε νά ζεῖ καί νά πορεύεται μέσα στούς αἰῶνες, ὡς «ἀστήρ ἐμφαίνων τόν ἥλιον».
Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός εἶπε γιά τούς Ἕλληνες : «Ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου» (Ἰωαν. Ιβ΄23). Γιά ποιό λόγο; Αὐτός ὁ λαός ἔχει τά χαρακτηριστικά καί τίς προϋποθέσεις νά μοιάσει τοῦ Χριστοῦ. Τήν εὐφυΐα, τή δυναμική, τό ὅραμα, τήν ἐφευρετικότητα, τό ἀνικανοποίητο ὡς πόθο γιά τό ἀνώτερο, καί φυσικά τό φιλότιμο, λέξη πού δέν συναντᾶς σέ ἄλλη γλῶσσα. Αὐτός ὁ λαός πρίν γνωρίσει τόν Χριστό εἶχε φτάσει πολύ κοντά Του. Ὅταν Τόν ἀντάμωσε, ἐκπληρώθηκαν οἱ πόθοι καί οἱ προσδοκίες του. Ἦταν τό σύγχρονο καί διαχρονικό μοντέλο τοῦ Ἕλληνα ὅλων τῶν ἐποχῶν.
Ὁ διάβολος ὅλα αὐτά τά χρόνια, ὅσο κι ἄν προσπαθοῦσε νά ἀφανίσει τόν λαό αὐτόν μέ ἐξωτερικούς κινδύνους, δέν τό πέτυχε. Ὅποτε ἐμφανίστηκαν προδότες καί κυριαρχοῦσε ἡ διχόνοια ἀνάμεσα στούς Ἕλληνες, ὁ λαός μας τραυματιζόταν καί κινδύνευε μέ ἀφανισμό. Ἀλλά ὁ Θεός ποτέ δέν μᾶς ἐγκατέλειψε. Πότε ὅμως ὁ Θεός «χρησιμοποίησε» στή σύγχρονη ἱστορία τό διχασμό γιά νά μήν κινδυνέψει ἡ βασιλεία Του μέσα στήν Ἕλλάδα; Ὅταν ἡ Ἑλλάδα ἐλευθερώθηκε ἀπό τούς Τούρκους, ὑπῆρξαν – κι ἔκτοτε πάντα ὑπάρχουν – κάποιοι πού ἤθελαν νά ἐμποτίσουν τόν λαό μέ ἕνα πνεῦμα ἐντελῶς ξένο ἀπό μᾶς : τό πνεῦμα τῆς Δύσης, τό ὁποῖο μοιάζει μέ τή Λερναία Ὕδρα πού ἔχει πολλά κεφάλια – τῆς κόβεις τό ἕνα καί βγαίνουν κι ἄλλα. Κύριο χαρακτηριστικό τοῦ δυτικοῦ πνεύματος εἶναι ὅτι ἔχει ὡς κέντρο τόν ἄνθρωπο καί λατρεύει τήν κτίση καί ὄχι τόν Κτίσαντα.
Ὁ Ἕλληνας δέν πρέπει νά ἀποκτήσει αὐτό τό πνεῦμα καί γιά νά μᾶς προφυλάξει ὁ Θεός σπέρνει τή θεϊκή «διχόνοια» Του. Ὁ Θεός εἶναι ζηλότυπος καί θέλει νά λατρεύεται μονάχα Αὐτός. Θά μοῦ πεῖτε, ποῦ ὁδεύει ὁ κόσμος τῆς Δύσης; Τό πρόβλημα ξεκίνησε ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος πρῶτος τό ἀντιλήφθηκε καί τό ὁμολόγησε κάνοντας λόγο γιά τήν «ἐπηρμένη ὀφρύ τῆς Δύσης». Διέβλεπε ἀπό τότε πώς θά ἀποκοπεῖ ἡ Δύση ἀπό τήν Ἀνατολή.
Πέρασαν ἀρκετά χρόνια ἀπό τότε. Τό χάσμα συνεχῶς ὑπέβοσκε. Ἐκδηλώθηκε μέ τό σχίσμα φανερά, γιά λόγους καθαρά πολιτικούς καί ὄχι ἐκκλησιαστικούς. Ὁ πολιτισμός τῆς Δύσης ἔβαλε στόχο νά ἑνώσει τούς ἀνθρώπους, ὄχι ὅμως ἐν Χριστῷ, ἀλλά φορτωμένους μέ τά πάθη τους. Τό ἀναγεννησιακό πνεῦμα πέρασε καί στήν Ἑλλάδα μέσω τῶν ὀργανώσεων καί οἱ ἄνθρωποι ἐνώθηκαν φαινομενικά, καταπιεσμένοι ὅμως ἀπό τά πάθη τους. Καλλιεργοῦσαν μόνο τό φλοιό τους, εἶχαν μία ἠθική πού κατάντησε νά γίνει σκοπός και ἀγνοήθηκε ἡ ἑνότητα μέ τόν Θεό. Ἡ Δυτική Ἐκκλησία ὑποτάχθηκε στόν ἄνθρωπο καί ὄχι στόν Θεό, ἐνῶ ἡ Ἀνατολή παρέμεινε ὄρθια γιατί εἶχε στό κέντρο της τόν Θεό. Τό φανερό ἀτόπημα τῆς Δύσης ἦταν ὅτι πρόβαλλε καί ἀποδεχόταν τόν ἀρχηγό τῆς Ἐκκλησίας ὡς ἀλάνθαστο. Αὐτός ἦταν καί ὁ σύγχρονος πεσών Ἑωσφόρος. Ἀπό τότε ἄνοιξε φανερά ὀ δρόμος τοῦ Ἀντιχρίστου.
Μετά τή σύγκρουση τοῦ Βαρλαάμ μέ τόν Γρηγόριο Παλαμᾶ ἦρθε ἡ Ἀναγέννηση, πού καθιέρωσε τό σύγχρονο μοντέλο τοῦ δυτικοῦ ἀνθρώπου : μία ἠθική χριστιανική πού μοιάζει μέ τό χρυσό πανωφόρι πάνω σέ βρώμικο σῶμα, καλύπτοντας τή δυσωδία μέ ἀρώματα. Ὁ δρόμος ἄνοιξε γιά νά γκρεμίσει καί νά ἀποκόψει περισσότερο τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος ἦταν πλέον εὔκολη λεία γιά τόν πολέμιό του, τόν διάβολο. Αὐτή ἡ ἠθική ἦταν πολύ μικρή γιά νά τόν κρατήσει κοντά στόν Θεό.
Ἀκολούθως ἦρθε ὁ Διαφωτισμός. Φανερά καί ἀπροκάλυπτα ὁ ἄνθρωπος σκότωσε τόν Θεό μέσα του καί ἤθελε νά περάσει στή συνείδηση ὅλων ὅτι ὁ Θεός δέν ὑπάρχει. «Εἶπεν ἄφρων ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός» (Ψλ. ιγ΄ 1). Ἀπό τότε ὁ ἄνθρωπος ἔχασε πραγματικά τό μυαλό του. Ὄχι μόνο δέν λάτρευε τόν Θεό ὅπως ἔπρεπε, ἀλλά ἀρνήθηκε καί τήν ὕπαρξή Του.
Στή συνέχεια ὁ καπιταλισμός καί ὁ κομμουνισμός μοίρασαν καί δίχασαν τόν κόσμο γιά νά ὑπηρετήσει τόν ἐγωιστή ἄνθρωπο, δηλαδή τά πάθη του, τόν διάβολο. Ὁ καπιταλισμός ἀγκάλιασε τή Δύση, ὁ δέ κομμουνισμός τήν Ἀνατολή. Ἡ Δύση εἶναι αὐτή πού κολακεύει τά πάθη τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ Ἀνατολή αὐτή, πού θέλοντας νά προστατεύσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τά πάθη, τόν ἰσοπέδωσε.
Νομίζουμε πώς αὐτά δέν ἰσχύουν καί γιά μᾶς τούς χριστιανούς; Αὐτά τά δύο πνεύματα πολεμοῦν τόν σύγχρονο χριστιανό. Δηλαδή, τό πνεῦμα τῆς κολακείας καί τῆς ὑποκρισίας, πού προέρχεται ἀπό τή Δύση, καί τό πνεῦμα τοῦ ἐκμηδενισμοῦ καί τῆς ἰσοπέδωσης τοῦ ἐγώ, πού προέρχεται ἀπό τήν Ἀνατολή. Καί στίς δύο περιπτώσεις ὁ ἄνθρωπος στερεῖται τήν ἐλευθερία. Ὁ διάβολος πάντα πιάνει τά ἄκρα. Οἱ ἅγιοι, ἀντιθέτως, διαλέγουν πάντα τή μεσαία ὁδό, τή βασιλική. Αὐτός ὁ δρόμος εἶναι πολύ δύσκολος, διότι πρέπει διαρκῶς νά βρίσκεσαι σέ ἐγρήγορση, προσπαθώντας νά κρατᾶς τίς ἰσορροπίες μεταξύ ἄκρατης ἐλευθερίας καί ἀπόλυτης προστασίας.
Ἡ μεσαία ὁδός διχάζει ἀκριβῶς αὐτά τά δύο πνεύματα καί μοιάζει μέ ἕνα τεντωμένο σχοινί. ὅμως μόνο μέ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιτυγχάνεται ἡ ἰσορροπία πάνω σέ αὐτό. «Ὀρθοδοξεῖν ἐστί τό ἀεί σχοινοβατεῖν». Ὀρθόδοξος, δηλαδή, εἶναι ὁ ἀκροβάτης. Ἔτσι ἡ Δύση ἔχει τήν ἀπόλυτη ἐλευθερία καί ἡ Ἀνατολή τήν αὐστηρή πειθαρχία, πού εἶναι ὑπακοή στόν διάβολο.
Ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ λειτουργεῖ σάν τό λέιζερ, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖται στίς σύγχρονες ἐγχειρήσεις ὑψηλῆς ἀκριβείας. Ἔτσι καί ὁ Θεός μόνο μέ τό δικό του λέιζερ μπορεῖ νά παρέμβει στήν ἀνθρώπινη ψυχή καί νά κάνει δύσκολες ἐπμεβάσεις, νά κόψει στή μέση τή συνύπαρξη τῶν δύο πνευμάτων, τῆς ἐλευθερίας καί τῆς πειθαρχίας.
Ὁ π. Πορφύριος εἶπε σέ πνευματικό του τέκνο λίγο προτού πεθάνει : «Φεύγω, γιατί δέν μέ ἀκούει κανείς. Φεύγω, γιατί κανείς δέν ἀκούει κανέναν. Φεύγω γιατί μέ σαμποτάρουν ὅλοι. Ὁ καθένας σήκωσε δικιά του παντιέρα. Θά σωθοῦμε μόνο ἄν μποῦμε στήν ἄκτιστη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ κι ἐνθωθοῦμε στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Μέ παίρνουν τηλέφωνο «προτεστάντες» καί μασόνοι καί θέλουν νά μοῦ πάρουν συνεντεύξεις μέ κασετόφωνα (ἐννοοῦσε ὀργανωσιακούς κι ὀρθόδοξους κατά τ’ ἄλλα ἀνθρώπους). Φεύγω γιατί μέ ἐκμεταλλεύονται (ἀνέφερε συγκεκριμένα ὀνόματα)».
Ἀρχιμ. Ἀρσενίου Κωτσόπουλου, "Ἀπό τό χάος στό Φῶς", Στά ἴχνη ἕνός σπουδαίου ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ, Ἀθήνα 2012, σελ. 293-297